Educatie

Leerschool “de Eenheid”

Het interne vakgerichte onderwijs heeft in de scheepsbouw altijd veel aandacht gekregen, de behoefte aan geschoold personeel was groot maar niet altijd voorhanden. Het technisch onderwijs beperkte zich meer tot metaalbewerken in het algemeen. Het scheepsbouwers onderwijs werd daarom door de grotere werkgevers noodgedwongen vaak zelf georganiseerd, het scheepmakersvak leerde men immers niet op een ambachtschool maar in de praktijk. In de 19de en het begin van de 20ste eeuw was het schoolse vakonderwijs voor de scheepsbouw dus nauwelijks aanwezig. Beginnen als “jongen” en leren vanuit de praktijk en van oudere collega’s was vaak de enig optie. De NSM begon al in een heel vroeg stadium met de tekenschool “de Eenheid”. Dit initiatief van de familie Goedkoop vond in het begin nog plaats als avondonderwijs en zelfstudie en later als dagonderwijs met een dienstverband en vormde zo het begin van de bedrijfsscholen. Aan de Conradstraat werd daarvoor op het uitdijende NSM werfterrein een heus leslokaal gebouwd. Na de verhuizing naar de “overkant” werd ook daar een leerschool gebouwd.
.
.
Het onderwijs zoals dit door de verschillende werkgevers werd aangeboden is uiteindelijk samengekomen in de Stichting Bedrijfsopleiding Metaal- en Electrotechnische Industrie o.t.w. Bemetel. Ook bij de NDSM bestond die mogelijkheid. Het toegelaten worden tot de bedrijfsschool “de Eenheid” was aan voorwaarden gebonden. Er moest al sprake zijn van een bepaald niveau en/of vooropleiding. Afhankelijk hiervan en de beroepskeuze duurde de opleiding 2 of 3 jaar. Uiteindelijk werd de school gehuisvest in het pand waar de koperslagerij gevestigd was. Een deel van dit pand werd ingericht voor het geven van theorielessen, administratie en een sportzaal. De theorielessen werden zoals gezegd in de bedrijfsschool gegeven en de praktijklessen op de specifieke bedrijfslocaties. De goed geoutilleerde sportzaal werd ook door de personeelsverenigingen gebruikt. In december 2009 is het gehele pand inclusief de voormalige bedrijfsschool afgebrand. Hieronder treft u een overzicht van leerboeken aan zoals die gebruikt zijn t.b.v. het onderwijs bij de NSM en NDSM.
Hieronder treft u een overzicht van leerboeken aan zoals die gebruikt zijn t.b.v. het onderwijs bij de NSM en NDSM.
.
.

Scheepsbouw, tweede druk. Met 105 Figuren tusschen den tekst.
Samenstelling S. Visser en A. Roos met afbeeldingen en tekst.
Uitgave C. de Boer jr., Helder (nu Den Helder), 1915. Afmetingen 27,3 x 19 cm, 165 pagina’s.
.
.
Gereedschappen en gereedschapswerktuigen, deel 1, tweede druk.
Samenstelling B. van Rees met afbeeldingen en tekst. tweede druk mei 1940.
Uitgave: N.V. Uitgevers Mij. v.h. A. Kemperman, Haarlem 1938. Afmetingen 29,8 x 21 cm, 120 pagina’s.
.
.
Gereedschappen en gereedschapswerktuigen, deel 1, handbewerking.
Samenstelling B. van Rees, 1938, met afbeeldingen en tekst.
Uitgave: N.V. Uitgeverij v.h. A. Kemperman, Haarlem, 14de druk uit 1959. Afmetingen 26,4 x 19,5 cm, 188 pagina’s.
.
.
Technische gegevens voor het nijverheidsonderwijs
Onder redactie van R.C. van Ree met afbeeldingen en tekst.
Uitgegeven namens de Verzamelcommissie der Vereniging van
Directies van Nijverheidsscholen in Nederland
Uitgave: “De Technische Boekhandel” H.Stam, 1939. Afmetingen 21 x 15 cm, 384 pagina’s.
.
.
Materialenkennis voor metaalbewerkers, deel 1
Samenstelling T. Polderman leraar Nijverheidsonderwijs. Beknopt leerboek.
Uitgave N.V. Uitgevers  Mij. v.h. A. Kemperman, Amsterdam april 1940. Afmetingen 30 x 21 cm, 96 pagina’s.
.
.
Handleiding voor den Metaalbewerker in de Scheepsbouw deel A1
Samenstelling M. Dekker, met afbeeldingen en tekst, januari 1941.
Uitgave Scheepsbouw-Instituut “Holland” Slikkerveer, derde druk april 1943.
Afmetingen 27 x 21,5 cm, 76 pagina’s.
.
.
Handleiding voor den Metaalbewerker in de Scheepsbouw deel A2 en A3.
Samenstelling M. Dekker, met afbeeldingen en tekst, januari 1941.
Uitgave Scheepsbouw-Instituut “Holland” Slikkerveer, tweede druk februari 1942.
Afmetingen 26,7 x 21 cm, resp. 34 en 31 pagina’s.
.
.
Handleiding voor den Metaalbewerker in de Scheepsbouw deel A2.
Samenstelling M. Dekker, met afbeeldingen en tekst, januari 1941.
Uitgave Scheepsbouw-Instituut “Holland” Slikkerveer.
Afmetingen 27 x 21 cm, 63 pagina’s met.
.
.
Handleiding voor den Metaalbewerker in de Scheepsbouw deel A3.
Samenstelling M. Dekker, met afbeeldingen en tekst, april 1941.
Uitgave Scheepsbouw-Instituut “Holland” Slikkerveer.
Afmetingen 27 x 21 cm, 96 pagina’s met tekst.
.
.
Handleiding voor den Metaalbewerker in de Scheepsbouw deel A4.
Samenstelling M. Dekker, met afbeeldingen en tekst, augustus 1941.
Uitgave Scheepsbouw-Instituut “Holland” Slikkerveer.
Afmetingen 26,8 x 21 cm, 118 pagina’s met tekst.
.
.

Handleiding voor den Metaalbewerker in de Scheepsbouw deel A5.
Samenstelling M. Dekker, met afbeeldingen en tekst, oktober 1941.
Uitgave Scheepsbouw-Instituut “Holland” Slikkerveer.
Afmetingen 27 x 21 cm, 147 pagina’s met tekst.
.
.
Handleiding voor den Metaalbewerker in de Scheepsbouw deel B1.
Samenstelling M. Dekker, met afbeeldingen en tekst, november 1941.
Uitgave Scheepsbouw-Instituut “Holland” Slikkerveer.
Afmetingen 26,6 x 21 cm, 28 pagina’s met tekst.
.
.
Handleiding voor den Metaalbewerker in de Scheepsbouw deel B2.
Samenstelling M. Dekker, met afbeeldingen en tekst, mei 1942.
Uitgave Scheepsbouw-Instituut “Holland” Slikkerveer.
Afmetingen 27 x 21,2 cm, 61 pagina’s.
.
.
.
Smeltlassen Beknopte handleiding voor het autogeen- en electrisch lassen ten dienste van
het
nijverheidsonderwijs en opleidingscursussen.
Samenstelling C.A. Martens, leraar Nijverheidsonderwijs te Hilversum 1941, met afbeeldingen en tekst.
Uitgave P. Out N.V. Koog aan de Zaan, derde druk 1943. Afmetingen 29,7 x 21,5 cm, 108 pagina’s.
.
.
Neerlands Scheepsbouw en Scheepvaart, deel 1 Scheepsbouw.
Onder redactie van J. Th. Wilke en S. Halfweeg met afbeeldingen en tekst.
Uitgave Wyt-uitgevers Rotterdam, 1943/1944. Afmetingen 23,2 x 16 cm, 172 pagina’s.
.
.
Neerlands Scheepsbouw en Sscheepvaart, deel 2 Scheepvaart.
Onder redactie van J. Th. Wilke en S. Halfweeg met afbeeldingen en tekst.
Uitgave Wyt-uitgevers Rotterdam, 1946. Afmetingen 23,2 x 16 cm, 239 pagina’s.
.
.
Handleiding voor den Metaalbewerker in de Scheepsbouw deel C1.
Samenstelling M. Dekker, met afbeeldingen en tekst, april 1946.
Uitgave Scheepsbouw-Instituut “Holland” Slikkerveer.
Afmetingen 26,6 x 20 cm, 178 pagina’s.
.
.
Handleiding voor de Metaalbewerker in de Scheepsbouw B1
Samenstelling M. Dekker 2de druk. Met afbeeldingen en tekst.
Uitgave: N.V. De Techniche Uitgeverij H. Stam. Uitgeverij “Holland”, Slikkerveer.
Afmetingen: 27 x 20 cm. 1947.
.
.

1947-Kennis van Calorische Werktuigen, deel II
voor het middelbare technische onderwijs.
Auteurs Ir. G. Knop ex-leraar M.T.S. Rotterdam thans hoofdingenieur bij de Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij
te Amsterdam en J. La Heij leraar Machinistenschool te Rotterdam. Met afbeeldingen en tekst.
Uitgeverij v.h. A. Kemperman, Haarlem. Uitgave in samenwerking met N.V. Machinefabriek Gebr. Stork & Co. Hengelo, N.V. Werkspoor te Amsterdam en de Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij v.o.f. te Amsterdam. Afmetingen 29,5 x 21 cm, 132 pagina’s en diverse uitklapvellen.
.
.
Uitslagen voor den plaatwerker, deel 1
Samengesteld door M. Dekker met afbeeldingen en tekst.
Uitgave “Holland” te Slikkerveer. Afmetingen 21 x 13,5 cm,109 pagina’s. 1950.
.
.
Werkboekje Bemetel, scheepsbeschieters opleiding 1951 van Marten de Vries,
leerschoolnummer 6800 van het NDSM opleidingsinstituut “de Eenheid”.
,
.

Lassymposium 1951
Moderne inzichten over het lassen en snijden in de scheepsbouw.
Onder auspiciën van de Nederlandse Vereniging voor Lastechniek met afbeeldingen en tekst.
Uitgeverij Wyt, Rotterdam, 1951. Afmetingen 29,5 x 21,5 cm,120 pagina’s.
.
.
Hang- en Sluitwerk en Kramerijen voor meubelmakers ten dienste van het Nijverheidsonderwijs, platen.
Samenstellers J.W. Evers en J.H. Strasters.
Uitgave N.V. Uitgeverij v/h A. Kemperman, Haarlem. Afmetingen 29,8 x 21 cm, 44 platen.
.
.
Hang- en Sluitwerk en Kramerijen voor meubelmakers, ten dienst van het Nijverheidsonderwijs, tekst.
Samenstellers J.W. Evers en J.H. Strasters. Vierde druk mei 1952.
Uitgave N.V. Uitgeverij v/h A. Kemperman Haarlem, mei 1942. Afmetingen 29,8 x 21 cm, 56 pagina’s.
.
.
Gereedschappen en werktuigen voor de houtbewerking, deel 1 handbewerking.
Samensteller A. Rauwerda oud leraar van de technische school en van de MTS te Haarlem.
Achtste druk october 1953. Afbeeldingen en tekst.
Uitgave N.V. Uitgeverij v.h. A. Kemperman, Haarlem 1938. Afmetingen 29,8 x 20,8 cm, 68 pagina’s.
.
.
Gereedschappen en werktuigen voor de houtbewerking, deel 2 machinale bewerking.
Samensteller A. Rauwerda oud leraar van de technische school en van de MTS te Haarlem.
Zesde druk 1953. Afbeeldingen en tekst.
Uitgave N.V. Uitgeverij v.h. A. Kemperman, Haarlem. Afmetingen 29,8 x 20,8 cm, 120 pagina’s.
.
.
Constructieleer voor meubelmakers, deel I, platen.
Samenstelling J.W. Evers en H.G.J. Kamps met alleen afbeeldingen.
Uitgave N.V. Uitgeverij v/h A. Kemperman, Haarlem. Afmetingen 29,8 x21 cm, 34 afbeeldingen.
.
.
Constructieleer voor meubelmakers, deel I, tekst.
Samenstelling J.W. Evers en H.G.J. Kamps, zesde druk november 1953.
Uitgave N.V. Uitgeverij v/h A. Kemperman, Haarlem, mei 1939. Afmetingen 29,6 x 21 cm, 46 pagina’s.
.
.
Materialenkennis voor metaalbewerkers,
deel I met tekst en afbeeldingen.
Samenstelling T. Polderman, negende druk april 1953.
Uitgave N.V. Uitgeverij v.h. A. Kemperman, Haarlem, april 1940. Afmetingen 29 x 21 cm, 88 pagina’s,
.
.


Scheepsbouw
Uitgaven Stichting Onderwijsinstellingen in opdracht van en in samenwerking met de
Centrale bond van Scheepsbouwmeesters in Nederland bestemd voor leerkrachten.
Druk: Brouwer & Co. N.V. Delft, circa 1955. Afmetingen 188 x 13 cm, 55 pagina’s.
.
.
Bouwmaterialen en hun toepassing, deel 1.
Samenstellers G.C. Kneppers, P. Grin en C. Schaap, redactie A. Rauwerda.
Zevende druk september 1956. Afbeeldingen en tekst.
Uitgave N.V. Uitgeverij v.h. A. Kemperman, Haarlem februari 1941. Afmetingen 29,8 x 21 cm, 96 pagina’s.
.
.
Van Spantenvloer tot Afbouwkade, deel 1.
Samenstelling M. Kramer, leraar Scheepsbouw aan de dagschool voor de Nijverheid te Dordrecht.
Voorzien van afbeeldingen, tekst en opgaven.
Uitgave N.V. de Technische Uitgeverij H. Stam, Haarlem in samenwerking met
de stichting “Bemetel” 1957. Afmetingen 30 x 21 cm, 86 pagina’s.
.
.
Grondslagen van het tekeninglezen
Samenstelling G.H. Wormgoor, lid-examinator Commissie Vaktechnische Cursussen en C.T. van der Weele,
leraar bedrijfsopleiding Bemetel examens. Voorzien van afbeeldingen, tekst en opgaven.
Uitgave N.V. de Techische Uitgeverij H. Stam, Haarlem, november 1958. Afmetingen 30 x 21 cm, 33 pagina’s en 18 tekeningen.
.
.
Afschrijven in de Scheepsbouw, deel I.
Samenstelling Bemetel consulenten P. Eijkenaar en N. de Rooij met afbeeldingen en tekst.
Uitgave N.V. de Techische Uitgeverij H. Stam, Haarlem, november 1959. Afmetingen 30 x 21 cm, 31 pagina’s.

.
.

Afschrijven in de Scheepsbouw, deel II.
Samenstelling Bemetel consulenten P. Eijkenaar en N. de Rooij met afbeeldingen, tekst en opgaven.
Uitgave N.V. de Techische Uitgeverij H. Stam, Haarlem, oktober 1961. Afmetingen 30 x 21 cm, 44 pagina’s.

.
.

Tekeninglezen Scheepsbouw.
Samenstelling H.W.F. Benniks, leraar Scheepsbouw a.d. 5de Technische School in Amsterdam Noord, M. Kramer,
leraar Scheepsbouw a.d. dagschool voor de Nijverheid te Dordrecht en N. de Rooij, consulent Bemetel.
Voorzien van afbeeldingen, tekst en opgaven.
Uitgave N.V. de Techische Uitgeverij H. Stam, Haarlem, oktober 1961. Afmetingen 30 x 21 cm, 83 pagina’s.
.
.
Schepen op stapel
(deel 1) nr.726
Auteur H.V. Quispel
Leerboekje uit de wekelijks verschijnende AO-reeks. AO staat voor Actuele Onderwerpen.
Uitgave van de Stichting IVIO, Amsterdam. Afmetingen 18 x 12 cm, 16 pagina’s.
.
.
Contructieleer voor meubelmakers, deel II, platen.
Samenstelling J.W. Evers en H.G.J. Kamps met alleen afbeeldingen.
Uitgave N.V. Uitgeverij v/h A. Kemperman, Haarlem. Afmetingen 29,8 x21 cm, 38 afbeeldingen.
.
.
Constructieleer voor meubelmakers, deel II, tekst.
Samenstelling J.W. Evers en H.G.J. Kamps, zesde druk 1960 met alleen tekst.
Uitgave N.V. Uitgeverij v/h A. Kemperman, Haarlem, october 1940. Afmetingen 29,8 x21 cm, 56 pagina’s.
.
.
Engelse, deel 1.
Deze cursus was bedoeld voor leidinggevenden bij de NDSM, een generatie die in het lagere- en beroepsonderwijs nog niet werd onderwezen in buitenlandse talen. Deze cursus werd via zelfstudie gepleegd waarbij het materiaal werd verzorgd door een gestencild cursusboek van The British Institute in the Netherlands. Afgebeeld de vierde druk die verscheen omstreeks 1960.
.
.
Werkboek Bemetel, scheepsbeschieters opleiding van R.v.d. Sluis aan de NDSM
Nijverheidsschool “de Eenheid”.
De school werd in de wandelgangen meestal aangeduid als de leerschool of bedrijfsschool en
was gevestigd op het NDSM terrein.
.
.

Moderne scheepsbouw
Auteur A.A. Knuijver, uit de serie Grote Alken nummer 688.
Uitgeverij de Alk b.v. Alkmaar, 1977. Afmetingen 18 x 13 cm. 96 pagina’s. ISBN 90-6013-688-8
.