De Werfbode

 

De Werfbode & NDSM nieuws

.
De NSM beschikte al voor de tweede wereldoorlog over een personeelsorgaan, Scheepsbouw- Courant van de N.V. Ned. Scheepsbouw-Mij. te Amsterdam genaamd. Ik weet van het bestaan van uitgave nr.4 van februari 1922 en uitgave nr. 18 in oktober 1930. Gedurende welke periode deze courant precies verschenen is, is mij (nog) niet bekend net zomin als met welke frequentie.
.

.
Direct na de bevrijding is een doorstart gemaakt met als titel de Werfbode. Het waren dunne uitgaven met telkens 4 tot 8 losse pagina’s. De omvang, papierkwaliteit, oplagen, en dus ook de inhoud, waren beperkt vanwege de naoorlogse papierrantsoenering, zo liet de directie toen weten. De spaarzame illustraties in de Werfbodes bestonden aanvankelijk nog uit ietwat knullige tekeningetjes. De creatieve mogelijkheden en middelen waren toen blijkbaar schaars.
.

.
In het woord Werfbode was vanaf dat moment wel al het logo van de NSM geplaatst. Dit logo is voor of in 1944 ontstaan en sierde in dat jaar, in februari, de bronzen jubileumpenning voor het personeel alsmede een onbekend aantal bronzen presse-papiers voor relaties zoals uitgegeven t.g.v. het 50 jarige bedrijfsjubileum.
.

.
In februari 1946 was, na de fusie, de meest zichtbare verandering de aanpassing van het logo. Vanaf dat moment werd de Werfbode gesierd met het NDSM logo. Beide logo’s staan afgebeeld bij het onderwerp de Werven. Vanaf de eerste naoorlogse Werfbode is door de tijd heen een duidelijke en geleidelijke verbetering te constateren. De uitgaven werden na verloop van tijd dikker, er werden nietjes gebruikt, de kwaliteit van het papier verbeterde zienderogen, druktechnieken werden beter en naast tekeningen werden ook foto’s geplaatst.
.

.
In de dikkere december “specials” werden zelfs kleurenafbeeldingen geplaatst. De inhoud veranderde eveneens. De opzet was blijkbaar te komen tot een informatief en ook leerzaam blad. Met mededelingen van directiezijde, de ondernemingsraden, veiligheidscommissies, nieuwe opdrachten en personeelsmutaties zoals promoties, examenuitslagen, jubilea en overlijden. De bladen werden steeds professioneler en beter van kwaliteit. Dit laatste betrof niet alleen het papier maar ook het afgebeelde materiaal. De eigen fotodienst haalde niet zelden halsbrekende toeren uit om een mooi plaatje te kunnen schieten.
.

.
Ook sportagenda’s, uitslagen, nieuws van de personeelsverenigingen en ondernemingsraden en natuurlijk de tewaterlatingen werden met veel enthousiasme behandeld. Verder alles wat maar informatief kon zijn, variërende van nieuwe orders, overdrachten, de aanleg van de IJ-tunnel en de bouw van woningen in Landsmeer en Purmerend maar wel bijna altijd serieus nieuws. Aanvankelijk werden ook geboorten en huwelijken aangekondigd maar dit is na verloop van tijd komen te vervallen.
.

.
In januari 1969 verscheen de laatste “echte” Werfbode. Als opvolger verscheen in 1975 het NDSM Nieuws (de Werfbode). In de tussenliggende periode was het doen verschijnen van een personeelsbulletin voor het NDSM personeel een soort van tussenoplossing. De laatste uitgave van het NDSM Nieuws (de Werfbode) verscheen in december 1980.
.

.
Bij de NDSM heeft de geschiedenis zich vaak herhaald en dat geldt ook hier. Er is gedurende een mij onbekende periode nog een NSM nieuwsbrief verschenen waarvan ik slechts nr. 9 uit 1983 bezit. Het eerste exemplaar is vermoedelijk in 1981 verschenen. Ook zeer mager, matig van kwaliteit met wat simpele tekeningetjes. Hier ontbraken blijkbaar ook de middelen en mogelijkheden om in eigen beheer iets fraais te produceren. Een oude naam en grote eenvoud herleefden weer.
.

.
.
Door de gehele website heen zal, hoewel niet altijd zichtbaar, het personeelsblad de Werfbode alsmede de opvolgers daarvan, als een leidraad fungeren. Dit doet recht aan een juiste weergave. Ik ben hierbij slechts de verteller. Het streven is dat alle verschenen personeelsbladen hier leesbaar zullen worden weergegeven. Dit vergt echter nog heel veel tijd en zal niet op korte termijn te realiseren zijn. Terugkijkende zijn de hierboven genoemde personeelsbladen een heel belangrijke bron van informatie. Juist deze bladen laten de sociale, maatschappelijke en technische ontwikkelingen, alsmede de sfeer en cultuur, arbeidsomstandigheden en niet aflatende veranderingen tot in detail zien. Het is helaas allemaal geëindigd zoals het ooit begonnen is, een kleine en bescheiden oplage, zonder afbeeldingen en van krantenpapierkwaliteit, zonder nietjes en heel primitief. Toch is er alleen maar waardering voor al die werknemers die beroepsmatig of “naast het gewone werk” hun best gedaan hebben om het geheel leesbaar en informatief te houden.
.

.
Met name noem ik nog de fotografen in loondienst bij de NDSM: Jaap Nijman, G. Weijerstrass, A.J.L. (Ton) Weijde, Jan de Jong, Jan Bloemsma en Ron Sitek. Het fotoarchief was zeer uitgebreid. Oude glasplaten, zwart/wit glansfoto’s met aan de achterzijde in de meeste gevallen het firmastempel, volgnummer en datum vulden het grootste deel van het archief. In een latere periode gingen ook kleurenopnamen hiervan deel uitmaken. Naast de opnamen in eigen beheer werden er nog foto’s in opdracht vervaardigd. Hier ging het dan meestal om luchtopnamen vervaardigd door Aerophoto met als thuishaven Schiphol